De vruchtbaarheidsreis van de Godin Nerthus in Drenthe

Het oude verhaal was de basis voor de openingsact. Dit was een initiatief van de eigenaren van Hilligmeer. Koop Bos onderzocht de feiten en vertaalde de teksten in het Drents.  

Tacitus baseerde zijn verhaal op de religie die hier in vóór-christelijke tijd was, waarbij de rijke oogst en pas aangelegde akkers werden ingewijd en de jonge mannen legden, door het wassen van een mooi jong meisje, hun kindsheid af.  Voor deze theatervoorstelling zijn verschillende versies en verhalen van dit ritueel gebruikt als inspiratiebron en door Geke Hoogstins verwerkt in het script voor de theater/dans act. In haar bewerking reist Nerthus op de kar vol van granen van een goede oogst naar het heilige meer. Daar wordt haar kleed door de jongemannen in een rituele beweging afgenomen en mogen zij verder niet toekijken. Plechtig neemt Nerthus de heilige aarde in haar handen en legt het in een gouden schaal. Dan heft zij de schaal omhoog en biedt het aan de priester.  Dan gaat ze zich in het meer wassen en kijkt één van de jongemannen, die heimelijk verliefd wordt op Nerthus, toch om. Hij kan niet anders dan toenadering zoeken en met haar dansen. 

Als zij vertrekt kan hij niet meer bewegen en haar volgen. Hij is gedoemd te sterven. 

Mensen kijken naar de processie van de Germaanse godin Nerthus, op deze afbeelding uit 1905 (geïnspireerd door de beschrijvingen van Tacitus)

Tacitus

Publius Cornelius Tacitus noemt in zijn Germania (dat omstreeks 98 werd geschreven), zeven stammen, volgens hem Sueven, die Nerthus in het noorden van Germanië zouden vereren. Voor de Germaanse moeder- en vruchtbaarheidsgodin, hij vergelijkt haar met Terra Mater ( Moeder Aarde – Romeinen)

Tacitus schrijft in hoofdstuk 40 van zijn Germania: 

……   allen door stroomen of bosschen beschermd. Bij elk van dezen afzonderlijk valt niets merkwaardigs te vermelden; het eenige, wat opmerking verdient, is, dat zij gemeenschappelijk Nerthus, dat is Moeder Aarde, aanbidden en gelooven, dat zij ingrijpt in der mensehen lot en in persoon de volken bezoekt.  

Op een eiland in den Oceaan is een woud gelegen, door geen menschentred ontwijd; daarin bevindt zich haar gewijde wagen, met een laken bedekt; dezen aan te raken is alleen haar priester geoorloofd. Hij bevroedt de aanwezigheid der godin in haar heiligdom en begeleidt in diepen eerbied den wagen, die door koeien getrokken wordt. Dan komen er vroolijke dagen, en alle plaatsen, welke zij haar bezoek en verblijf waardig keurt, zijn in feestdos.  Dan beginnen zij geen oorlogen en nemen geen wapen ter hand; al wat van staal is, is achter slot; dan kent men, dan wenscht men alleen vrede en rust, totdat dezelfde priester de godin, als zij verzadigd is van het verkeer onder de stervelingen, naar haar heilig woud terug voert.  

Daarna wordt de wagen en het laken en — wanneer men het wil gelooven — ook de godheid zelve in een verborgen meer gewasschen. De dienst hierbij wordt verricht door knechten, welke terstond datzelfde meer verzwelgt. Zoo omhult dus een schrikwekkende geheimzinnigheid eene godheid, waarvan men zich in schuwe onwetendheid afvraagt, wat dat toch voor een wezen is, dat alleen zij mogen aanschouwen, die ten doode bestemd zijn. (vertaling door dr. B. H. STERINGA KUYPER, 1902)